Sinds jaar en dag worden de termen ADD en ADHD door elkaar gebruikt maar wat is het verschil tussen ADD en ADHD? Velen beschouwen ADD (Attention Deficit Disorder) als de ‘rustige’ variant, terwijl ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) de hyperactieve variant is. Hoewel dit onderscheid historisch gezien klopt, is de officiële terminologie in de diagnostiek veranderd.
De waarheid is dat ADD als aparte diagnose officieel niet meer bestaat. Het is nu een van de subtypes binnen de overkoepelende diagnose ADHD. Het begrijpen van deze subtypes is cruciaal, omdat de aanpak, de uitdagingen, en zelfs de herkenning ervan enorm kunnen verschillen.
Eerst de Feiten: Wat is de Huidige Naam?
Volgens de meest recente editie van de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, het handboek voor de psychiatrie) wordt de aandoening nu altijd ADHD genoemd.
Onder deze diagnose onderscheiden we drie presentatievormen (of subtypes):
- ADHD, Voornamelijk Onoplettend (Inattentive Type): Dit is wat men vroeger ‘ADD’ noemde.
- ADHD, Voornamelijk Hyperactief/Impulsief (Hyperactive/Impulsive Type).
- ADHD, Gecombineerd Type (Combined Type): Dit is de meest voorkomende vorm, waarbij zowel onoplettendheid als hyperactiviteit/impulsiviteit aanwezig is.
Het verschil tussen ADD en ADHD zit hem dus niet in de naam, maar in de dominante symptomen die iemand ervaart.
De Stille Chaos: ADHD (Voornamelijk Onoplettend)
Dit subtype is vaak het moeilijkst te herkennen, vooral bij meisjes en volwassenen. Ze vertonen niet de storende hyperactiviteit of impulsiviteit die we typisch met ADHD associëren. Ze worden vaak omschreven als ‘dromerig’, ‘vergeetachtig’ of ‘langzaam’.
De Belangrijkste Kenmerken
- Duidelijke Moeite met Focus: Ze hebben moeite met het vasthouden van de aandacht, vooral bij taken die niet intrinsiek interessant zijn. Dit leidt tot slordigheidsfouten en het missen van details.
- Organisatieproblemen: Extreem moeilijk om taken en activiteiten te organiseren, wat resulteert in het vaak kwijtraken van spullen, vergeten van afspraken, of het slecht beheren van tijd.
- Trage Verwerking (Snel Afgeleid): Hun interne mentale proces kan langzaam lijken. Ze ‘verdwijnen’ in hun gedachten en kunnen gemakkelijk afdwalen door interne prikkels, in plaats van externe.
- Mentale Vermoeidheid: De constante inspanning om geconcentreerd te blijven of taken te starten, leidt vaak tot snelle mentale uitputting.
De Uitdaging: Kinderen met dit type vallen vaak niet op in de klas omdat ze stil zijn. Volwassenen worden vaak gezien als lui of ongemotiveerd, terwijl de werkelijke oorzaak een verstoring is van de uitvoerende (executieve) functies in het brein.
De Hyperactieve Storm: ADHD (Voornamelijk Hyperactief/Impulsief of Gecombineerd)
Dit is de klassieke en meest zichtbare vorm van ADHD, waarbij de onoplettendheid wordt gecombineerd met een duidelijk verhoogde motorische activiteit.
De Belangrijkste Kenmerken
- Fysieke Onrust (Hyperactiviteit): Zichtbaar onrustig zijn. Bij kinderen is dit constant rennen of klimmen, bij volwassenen kan dit zich uiten in friemelen, tikken met een voet of het onvermogen om lang stil te zitten.
- Impulsiviteit: Moeite met het beheersen van directe reacties. Dit uit zich in het eruit flappen van antwoorden, het onderbreken van anderen, het nemen van risico’s, of het doen van ondoordachte aankopen.
- Moeite met Wachten: Het ongeduld is groot. Wachten op de beurt, in de rij, of op een uitkomst is zeer lastig.
- Taken niet Afmaken: De combinatie van snelle afleiding en de drang naar beweging zorgt ervoor dat taken vaak worden gestart, maar zelden volledig worden afgerond.
De Uitdaging: Deze kenmerken zijn storend voor de omgeving, waardoor deze groep sneller en vaker wordt gediagnosticeerd. Ze ervaren vaak meer sociale conflicten door hun impulsieve gedrag.
💡 De Kern van de Ondersteuning
Ondanks de verschillende uitingen, ligt de kern van beide subtypes in een verstoring van de executieve functies (planning, organisatie, taakinitiatie en werkgeheugen).
Daarom is de ondersteuning voor beide groepen vaak vergelijkbaar, maar ligt de nadruk anders:
| Subtype | Belangrijkste Focus in Ondersteuning |
| Onoplettend (ADD) | Externe hulpmiddelen voor geheugen en planning (agenda’s, checklists, herinneringen) en technieken om de taakinitiatie te verbeteren. |
| Hyperactief/Impulsief (ADHD) | Strategieën voor emotieregulatie, het aanbieden van gezonde uitlaatkleppen voor beweging, en het inbouwen van ‘nadenk’-pauzes voor impulsieve reacties. |
Als u vermoedt dat u of uw kind worstelt met een van deze presentatievormen van ADHD, is de eerste stap het inschakelen van een professional. Een juiste diagnose leidt tot gerichte strategieën en de erkenning dat de strijd met focus of onrust niet ligt aan een gebrek aan wilskracht, maar aan een anders werkend brein.